قرار داد چیست؟
همانطور که میدانید امروزه توافق و قرارداد ها به خصوص انواع قرارداد کار در حقوق مدنی یکی از قسمت های اصلی زندگی اجتماعی روزانه همگی ما را تشکیل میدهند و بدون شک جزیی جدا نشدنی از آن به حساب می‌آید و میتوان این فرآیند را با حضور یک وکیل اقساطی که کار خود را به صورت تخصصی انجام میدهد هم پیش برد. انسان ها در هر جایگاهی اجتماعی که باشند هم تعهداتی را قبول میکنند و هم تعهداتی را نسبت به هم میدهند.
بنابراین قراردادهای حقوقی در واقع تعهداتی هستند که میان دو طرف قرارداد منعقد میشوند با این تفاوت که در قالب به خصوص و ویژه‌ای قرار داده میشوند و بر همین اساس آن را از سایر توافقات روزمره که ممکن است انجام شود متمایز میکند.
ما در این متن قصد داریم تا در رابطه با تعریف قرارداد حقوقی و مشخصات آن و سپس در مورد قراردادهای حقوقی متعارف در عرصه کسب و کار بپردازیم. به طور کلی قرارداد نوعی از توافق بین دو یا چند نفر برای برقراری رابطه تجاری یا غیر تجاری است. در یک طرف قرارداد فردی قرار دارد که قصد به وجود آوردن قرارداد را دارد که به این اقدام او “ایجاب” گفته میشود و در طرف دیگر قرارداد شخصی است که ایجاب طرف مقابل را قبول میکند.
در رابطه با این عمل، ماده ۱۸۳ قانون مدنی این گونه بیان میکند:
” عقد عبارت از این است که یک یا چند فرد در مقابل یک یا چند فرد دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. “
انواع قرارداد کار
قرارداد برای مدت موقت
گاهی قراردادی که بین کارمند و کارفرما نوشته میشود برای مدت زمان مشخصی است. به این صورت که تاریخ شروع شدن و پایان یافتن تعهدات در قرارداد مشخص شده است. قرارداد از زمان انعقاد آغاز میگردد و با پایان مدتی که درقرارداد بیان شده است به پایان میرسد. البته در صورت تمایل میتوان با تمدید کردن قرارداداز پایان یافتن آن جلوگیری نمود. اما اگر تمدیدی صورت نگیرد، قرارداد رسما و قانونا خاتمه پیدا میکند.
البته لازم به ذکر است که اگر چه در چنین قرارداد هایی تمدید مجاز اعلام شده است، اما این بدان معنا نیست که قرارداد از موقت به دائمی تبدیل میشود.
قرارداد کار غیر موقت
تبصره دو ماده هفت قانون کار کلیه کارهایی را که دارای طبیعت مستمر هستند چنانچه مدت در قرارداد ذکر نشود قرارداد کار دائمی تلقی شده است. ظاهراً قرارداد کار دائم یا غیر موقت بهترین نوع قرارداد کار است که حقوق کارگران را تضمین میکند. از مزایای این نوع قرار داد کار دائم برای طرف دوم از یک سو ثبات و امنیت روانی کارگران و کارمندان حفظ میشود و از سوی دیگر کارگر از افزایش حقوق سنواتی، بیمه تأمین اجتماعی در مدت کار، عیدی سالانه، حقوق بازنشستگی و از کارافتادگی و سایر مزیت هایی که در مشاغل خاص که تحت عنوان کارهای سخت و زیان آور شناسایی میشوند بهره مند میگردد.
علاوه بر این در پایان کار بر اساس آخرین حقوق دریافتی از حق سنوات سالیانه بر خوردار میشود که حاصل ضرب کلیه سال های اشتغال در آخرین حقوق ماهیانه وی میباشد. با فوت کارگر فرزندان ذکور وی تا سن ۱۸ سالگی و اناث تا هنگام ازدواج و همچنین همسر او پس از حیات وی از مستمری و امتیازات از محل صندوق تأمین اجتماعی بهره مند خواهند شد.
قرار داد کار کارمزدی
باید بگوییم که قانون گذار به کارکارمزدی درتبصره ۲ ماده ۳۵ قانون کار اشاره کرده است. توضیحات تفصیلی این ماده در آیین نامه اجرایی تبصره ۲ این ماده آورده شده است.
ماده ۲ آیین نامه فوق الذکر کارمزد را به این صورت تعریف کرده است:
“کارمزد عبارت است از مزدی که بابت انجام مقدار کار مشخص که از نظر کمی قابل اندازه گیری و شمارش باشد به ازای هر واحد کار تعیین و پرداخت میشود.”
در قراردادهای کارمزدی کارفرما کاری را از کارمند میخواهد که همه جزئیات آن مشخص شده است و او در ازای کاری که کارمند و یا کارگر انجام میدهد دستمزد وحقوق معینی را قرار میدهد. به ازای هر میزان کار کارگر، همان میزان مزد مشخص و به کارگر پرداخت میشود.
مشاغل کارمزدی که برای انجام به کارگر ارجاع میشوند ممکن است کار فردی و یا کار گروهی باشد.
کار فردی:
در صورتی که کار مورد نظر به شکل فردی باشد پیچیدگی خاصی ندارد به این دلیل که همه جنبه های کار کارگر و کارمزدی که قرار است جهت انجام آن امر به وی پرداخت شود مشخص است. به این نوع کارمزد، در واقع کارمزد انفرادی میگوییم.
کار گروهی:
چنانچه کاری که ازکارگران خواسته شده است کاری گروهی و یا جمعی باشد، در این نوع از کارها باید نوع فعالیت و عملی که وظیفه هر کارگر است و باید انجام شود معین شود و همچنین طبیعتا مزد هر کارگر هم به میزان عملی که انجام داده است از قبل مشخص و محاسبه گردیده میشود. همچنین این امر باید به موافقت کارگران برسد.
کارمزد ساده:
به این صورت که برای کار مشخصی، مبلغی در نظر گرفته میشود و قرار است که آن میزان مبلغ برای آن کار مشخص به کارگر پرداخت شود. در صورتی که کارگر نیز همان کار را با همان کیفیت انجام دهد برای آن عمل به کار آنها کارمزد تعلق میگیرد. چنین کارمزدی را اصطلاحا کارمزد ساده میگویند.
کارمزد ترکیبی:
در صورتی که از میزان کار مشخص شده ای که از سوی کار فرما به کارگر ارجاع شده است کارگر کار بیشتری را انجام دهد در این صورت با همان نسبت مزد او نیز به نسبت میزان کار انجام شده توسط کارگر افزایش می یابد. از این رو در چنین مواقعی کارمزد نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه با این شرایط به کارگر کارمزد ترکیبی داده میشود. یعنی هم مبلغ اولیه ای که قرار بود پرداخت شود و هم کارمزد کار مازادی که انجام گرفته شده است.
قرارداد کار ساعتی
زمانی که فردی را انتخاب میکنیم که زمان خود را برای کاری که به او محول کرده ایم صرف کند طبیعتا مبلغی که برا ی هر ساعت کار مشخص میشود برای او اهمیت خواهد داشت. از این رو برای تمام ساعاتی که افراد صرف کار خود میکنند مستحق پرداختی است. البته که امور عام المنفعه ای که افراد برای رضای خدا و بدون مزد انجام میدهند از این مبحث کاملا جدا است.
امور عام المنفعه را معمولا افراد به صورت اختیاری و به صورت رایگان انجام میدهند.
چنانچه امری که افراد بر عهده میگیرند، کاری دائمی نباشد و ساعتی باشد نیز تفاوتی را در این موضوع ایجاد نمیکند. چنین کار هایی نیز باید دارای پرداختی باشند. مشاغل ساعتی هر میزان ساعتی که دارا باشند باید دارای اجرت باشند و بر عهده کار فرما است که این اجرت را پرداخت کند.
قانون گذاردر تبصره ۲ ماده ۳۵ قانون کاربه مزد ساعتی اشاره نموده است اما درمورد آن به تفصیل مطلبی بیان ننموده است.درآیین نامه اجرایی این ماده توضیحات تکمیلی درباب مزدساعتی کاملاً بیان شده است .
قانونگذار در ماده ۱۲آیین نامه اجرایی تبصره ۲ماده ۳۵ قانون کار،مشاغل ساعتی را تعریف نموده وچنین مقرر داشته است:
“مزد ساعتی،مزدی است که بابت ساعتی که وقت کارگردر اختیار کارفرماست محاسبه و پرداخت میشود.”
کارفرما موظف است در قبال ساعاتی که از کارگر استفاده میکند اجرت عمل او را پرداخت کند. حقوق کارگر با توجه به عملی که انجام داده است در نظر گرفته میشود. البته قانون گذار تنها به همین میزان اجرت اکتفا نکرده است .کارفرما مکلف است به غیر از مزد ثابت کارگر، مزایای دیگر قانون کار از جمله حق مسکن، حق خواروبار، حق عائله مندی و… را نیز به نسبت کارکارگر محاسبه و به او پرداخت کند.
مطلب پیشنهادی : دانلود نمونه قرارداد کار موقت word