با تولد اشخاص، قانونا آن‌ها اهلیت حقوقی پیدا می کنند و می‌توانند بعد از رسیدن به سن رشد، هر اقدام حقوقی، در زمینه ی امور مالی و غیر مالی که لازم باشد، انجام دهند.

بنابراین اهلیت و قصد اشخاص، در انشای عمل قراردادی طرفین کفایت می کند و آثار توافق حقوقی آن‌ها، متوجه خود آن‌ها خواهد بود.

با این وجود برای بعضی از اموری که برای انجام آن‌ها، نیاز به شور و مشورت دارد، احتیاط امر، اقتضا می‌نماید که در ان امور از اشخاص خبره و آشنا به موضوع، کمک دریافت کرد تا به بهترین شکل ممکن انجام پذیرد. برخی از اشخاص که به تشکیل قرارداد حقوقی مبادرت می ورزند، چون به بعضی از امور حقوقی مسلط نمی‌باشند. برای راهنمایی در امور حقوقی، از مشاوره مشاوران حقوقی استفاده می کنند که در این زمینه و سایر امور حقوقی به صورت تخصصی مشاوره می دهند. اشخاصی که اقدام به مشاوره حقوقی می‌نمایند، فارغ التحصیلان رشته های حقوق، حقوق قضایی و فقه و حقوق هستند که با گذارندن امتحانات، مراحل و دوره کارآموزی، موفق به اخذ پروانه وکالت دادگستری می‌شوند.

عناوینی که در رابطه با پروانه وکالت دادگستری وجود دارد، وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری هستند که در ظاهر از لحاظ عملی تفاوتی ندارند ولی در برخی موارد دارای ویژگی هایی خاص هستند که به آن‌ها پرداخته می‌شود.

وکالت دادگستری و موارد اخذ پروانه وکالت

وکالت در لغت به معنی به عهده گرفتن و انجام کاری برای شخصی است که به نیابت از طرف، کاری را که او انجام دادن آن را به وکیل محول کرده است، انجام می‌دهد و اقدام می کند.

وکالت دادگستری هم از معنای اصلی آن دور نمانده است و دارای همان معنی می باشد؛ ولی با این تفسیر که وکالت دادگستری در زمینه ی امور حقوقی و مشاوره، تنظیم دادخواست، ارسال لایحه و دفاعیه در رابطه با موضوع حقوقی موکل خود به مرجع قضایی اقدام می کند. بر اساس قانون وکالت مصوب ۱۳۱۵، لایحه استقلال کانون وکلای مصوب ۱۳۳۳ و قانون کیفیت اخذ پروانه دادگستری مصوب ۱۳۷۶، وکلای دادگستری برای اینکه بتوانند در کلیه امور حقوقی، به جهت مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست و لایحه برای موکل خود اعلام وکالت نمایند، باید دارای پروانه وکالت دادگستری از مراجع ذی صلاح و قانونی باشند.

این پروانه با دو عنوان، به متقاضی پروانه وکالت، اعطا می‌شود و آن هم، پروانه وکالت دادگستری پایه یک و پایه دو می باشد؛ بنابراین دو پروانه مربوطه، موجب اجازه قانونی به جهت انجام امور حقوقی به عنوان وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری می گردد.

هر ساله، فارغ التحصیلان رشته ی حقوق و فقه حقوق، می‌توانند با شرکت در آزمون وکالت که توسط کانون وکلای دادگستری و مرکز مشاوران قوه‌ی قضاییه به صورت جداگانه، برگزار می‌شود، برای انجام وکالت دادگستری، اقدام کنند.

در صورت قبولی در آزمون تستی، اتمام دوره ی کارآموزی و قبولی در آزمون اختبار، به متقاضیان آزمون وکالت، بر حسب شرکت و قبولی در هر یک از مراجع مذکور، پروانه ی وکالت پایه ی یک و پایه ی دو دادگستری اعطا می‌شود.

تفاوت وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری

وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری، هر کدام این اجازه را دارند که در زمینه انجام وکالت در امور حقوقی، اعلان وکالت کنند.

ولی در بعضی از شرایط و ویژگی ها با یکدیگر متفاوت هستند که در ذیل، به شرح آن‌ها پرداخته می‌شود:

متقاضیان وکالت دادگستری، در صورت قبولی در آزمون تحت نظارت کانون وکلای دادگستری، در دوره ی کارآموزی خود می‌توانند تحت نظر وکیل سرپرست خود، اعلان و قبول وکالت در زمینه پرونده‌های قضایی نمایند.

در حالی که کارآموزان پذیرفته شده در آزمون حقوقی مرکز مشاوران قوه‌ی قضاییه، در طول و مدت کارآموزی خود، حق اعلان و قبول وکالت در دعاوی را ندارند.

مرجع اعطای پروانه وکالت پایه یک دادگستری، کانون وکلای دادگستری و مرجع پروانه وکالت پایه دو دادگستری یا وکلای ۱۸۷ مرکز مشاوران قوه‌ی قضاییه می‌باشد.

وکلای دارای پروانه پایه یک دادگستری، تحت نظر کانون وکلای دادگستری و وکلای دارای پایه دو دادگستری یا ۱۸۷ تحت نظر مرکز مشاوران قوه‌ی قضاییه می‌باشد.

میزان تعرفه حق الوکاله مشاورین پایه دو به عنوان وکیل دادگستری پایه دو یا وکیل ۱۸۷، حداکثر تا ۴۰ درصد تعرفه وکلای پایه یک دادگستری و حق الوکاله مشاورین پایه یک به عنوان وکیل پایه یک دادگستری، حداکثر تا ۶۰ درصد ان تعرفه خواهد بود.

مشاوران حقوقی مرکز مشاوران قوه‌ی قضاییه، به عنوان وکیل پایه دو دادگستری، پس از اخذ پروانه وکالت دادگستری، به مدت دو سال مشاور حقوقی و وکیل پایه دو محسوب می‌شوند.

تنها حق شرکت در محاکم کیفری که به جرایم تعزیری مستوجب حبس کمتر از ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تامینی و بازدارنده رسیدگی می کنند و نیز در محاکم حقوقی که به دعاوی با خواسته کمتر از پانصد میلیون ریال یا خواسته غیر مالی مگر در دعاوی مربوط به اختلاف در اصل نکاح اصل طلاق، اثبات و نفی نسب رسیدگی می‌کنند را دارند.